Meme Ucunda Oluşan Süt Kabarcığı için Neler Yapılır?

Orijinal Yazı: How do you treat a milk blister?

Yazar: Kelly Bonyata, BS, IBCLC

Çeviri: Çiğdem Kayacık

Düzeltmeler: Ayşe Glass Sabah, Gizem Akay

Yazarın izniyle çevrilmiştir.

Süt kabarcığı nedir?

Bir süt kabarcığına (yani bloke olmuş meme başı gözeneğine) bleb ya da tıkalı meme ucu denir. Meme başı kabarcığı sütün deri altında kalmasıyla oluşur. Deri, bir süt kanalı çıkışının üzerini örterek gelişir ve arkasında süt birikir. Bir süt kabarcığı (fotoğrafı görmek için buraya tıklayın) meme başında veya meme başı çevresinde (areolada) çoğunlukla can yakıcı beyaz, şeffaf veya sarı bir nokta şeklinde ortaya çıkar. Kabarcıkta ve kabarcığın hemen arkasında acı hissedilir. Tipik bir süt kabarcığında, meme sıkılarak süt uca doğru basınç yaptığı zaman kabarcık dışarı doğru şişer. Süt kabarcıkları açılmamakta ısrarcı ve emzirirken çok can yakıcı olabilir. Günlerce hatta haftalarca kaldıktan sonra deri etkilenmiş bölgeden sıyrıldığında kendiliğinden iyileşebilir.

Süt kabarcığı, meme başında sürtünmeyle oluşan bir kabarcıkla aynı değildir. Kırmızı veya kahverengi ‘kan kabarcığı’; bebeğin memeyi yanlış kavraması,yanlış emmesi,iyi oturmayan meme başı kalkanı veya pompadan kaynaklanır. Bu tip bir kabarcıkta problem sürtünmeye bağlı meme başı hasarıdır. Süt kanalı ucu tıkanıklığı değildir. Meme ucu bölgesinde tahriş olmuş deriyi iyileştirmek üzerine bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Meme başında ve memede kabarcık benzeri yaraların bir başka nedeni de herpes olabilir.

Meme ucunda beyaz bir nokta (süt kanalını derinin kapatmasından ziyade) aynı zamanda süt kanalı içindeki bir tıkanmadan da oluşabilir. Tıkanıklık minicik bir damla katılaşmış sütün kurumasıyla ya da yarı katılaşmış, yağlı sütten bir ‘iplik’ nedeniyle gerçekleşebilir. Bu tip bir süt kanalı tıkanıklığı çoğu zaman emzirmenin veya elle sağmanın yarattığı basınçla dışarı çıkar ya da süt kanalının çıkışından tırnakla nazikçe sıyrılabilir. İkinci tür çoğunlukla süt kanalından dışarı elle sağılabilir. Doymuş yağları yemeyi azaltmak bu tip tıkanıklıkların tekrarlamasını engelleyebilir. Her iki tip tıkanıklık da tekrar eden mastitle ilişkilidir.

Süt kabarcığının nedenleri

Süt kabarcıklarının, bir süt kanalının içindeki sütün epidermis tarafından üstünün kapanması, böylelikle iltihaplı tepki verilmesini tetiklemesiyle oluştuğu düşünülüyor. Süt kabarcığının altında yatan neden ihtiyaçtan fazla süt üretimi, memede o alana yapılan baskı, ya da diğer olağan nedenlerle meydana gelmiş tıkalı kanallar olabilir. Kavrama, emme veya dil bağı problemleri, meme ucunda sürtünmeye neden olduğundan, kabarcıkların oluşmasına katkıda bulunabilir.

Pamukçuk da süt kabarcığına yol açabilir. Pamukçuk meme ucunda zaman zaman minik beyaz benekler halinde görülür ama bazen daha büyük beyaz benekler şeklinde oluşup bir veya birden çok süt kanalını kapatabilir. Eğer bir seferde birden fazla kabarcık olursa sebebinin pamukçuk olduğundan şüphelenin. Pamukçuk sıklıkla yanma halinde bir acıyla birliktedir ve acı, emzirdikten veya pompaladıktan sonra daha kötü olma eğilimindedir (öte yandan tıkalı bir kanal vakasında genelde meme boşaldıktan sonra daha iyi hissedilir).

Tedavisi

Bir süt kabarcığı için tavsiye edilen tedavi çoğunlukla dört adımdan oluşur: emzirmeden önce nemli sıcak uygulama yapın, deriyi süt kanalından temizleyin, emzirin veya hastane tipi pompayla sağın ve doktorunuz gerekli görürse iyileşmeye yardımcı olmak için ilaç kullanın. Tıkalı kanal ucu açık kalana kadar bunu birkaç gün tekrarlamanız gerekebilir. Daha detaylı öneriler için okumaya devam edin.

1. Kabarcığı yumuşatmak için emzirmeden önce nemli sıcak uygulama yapın. Günde birkaç defa, nemli sıcak uygulamasından önce memeyi tuzlu suya batırın.

Emzirmeden önce "magnezyum sülfat tuzlu" suya batırmak süt kanalı ağzını açmaya yardımcı olur, ve aynı zamanda iyileşmeyi destekler (Magnezyum sülfat tuzu "İngiliz Tuzu" veya "Epsom Tuzu" ismiyle aktar veya eczanelerde bulunabilir. Sofra tuzundan farklıdır). İki çay kaşığı magnezyum sülfat tuzunu bir bardak suda çözerek kullanın. Bu tuzu önce az miktarda çok sıcak su içinde çözüp oda sıcaklığında su ekleyerek memenin daldırılabileceği sıcaklığa getirin. Tuzlu suya batırma işlemini günde en az dört kez yapmaya çalışın.

Emzirmeden veya pompalamadan önce (ve direk tuzlu su uygulamasının ardından) süt kabarcığının üzerine çok sıcak bir nemli kompres yapın. Kendinizi yakmamaya dikkat edin. Nemli kompres yerine zeytinyağına batırılmış bir pamuk topu da deriyi yumuşatmak için kullanılabilir.

2. Deriyi süt kanalının üstünden temizleyin.

Sıcak uygulama ve sonrasında emzirme/pompalama derinin genişleyip kabarcığın açılmasını sağlarsa bu aşama gerekli olmayabilir. Ancak, deri artık kanalın üzerine büyümeyene kadar  aşağıdakilerden birini günde en az bir kere yapmak yardımcı olabilir.

Kabarcıklı alanı nemli bir el bezi ile ovun. 

Eğer meme ucundan tıkanıklık bir tıpa gibi çıkıntı yaptıysa, temiz parmaklarla çekerek çıkarılabilir.

Kabarcık bir kenarından tırnakla açılabilir.

Yukarıdaki metodlar işe yaramazsa, kabarcığı açmak için steril bir iğne kullanılabilir. Enfeksiyon riskini azaltmak için, bunu yapması için doktorunuza danışın (bunu kendi başınıza yapmayın). Eğer kendiniz yaparsanız enfeksiyon riski daha fazladır. Önce, meme ucunu sabun ve suyla iyice yıkayın; nazikçe kurulayın. Kabarcığın üzerindeki deriyi kaldırmak için steril iğne kullanın. Eğer steril bir iğne yoksa, iğneyi sterilizatör veya steril solüsyon ile, kızarıncaya kadar kibrit alevinde tutarak (kullanmadan önce soğutun), ya da 10-15 dakika isopropil alkolde bekleterek sterilize edin. İğneyi asla kabarcığa batırmayın. Kabarcığın kenarından kaldırma hareketi yapın. İğneyi kabarcığın içine doğru itmeyin çünkü meme ucuna bakterileri itekleyebilir. Eğer kabarcık gibi deri parçası kaldıysa doktorunuzun steril cımbız ve küçük keskin bir makas kullanarak fazla deriyi de alması gerekebilir. Ardından sabun ve suyla yıkayın (ve emzirdikten sonra bir antibiyotik merhem kullanın). Meme ucundaki yaralanmış deriyi iyileştirme konusu için burayı tıklayın (Healing broken skin in the nipple area).

3. Emzirin ya da hastane tipi pompayla sağın. Sıcak uygulama yaptıktan sonra, ilk olarak kabarcıklı memeyi emzirin.

Emzirmeden önce, meme sıkıştırma metodu (breast compression) ve meme ucunun yanlarından arkaya doğru baskı yapıp sonra ucuna doğru elle sağamak (hand express), süt kanalı içinde katılaşmış sütü dışarı çıkmasına yardımcı olabilir. Bu kanaldan bazen (sıklıkla diş macnu kıvamında) katılaşmış süt parçaları veya iplikleri çıkarılabilir. 

4. Emzirdikten sonra iyileşmesine yardımcı olmak için süt kabarcığını tedavi edin.

Meme ucundaki yaralanmış deriyi iyileştirme konusu için burayı tıklayın (Healing broken skin the nipple area).

Tekrar eden süt kabarcıkları için ek tedaviler

Lecithin takviyeleri tekrar eden kanal tıkanmalarını iyileştirmeye ve önlemeye yardımcı olabilir.

Greyfurt çekirdeği özü içeren bir masaj yağıyla meme, areola ve meme ucuna masaj yapmak tekrarlayan süt kabarcıklarının iyileşmesine yardımcı olabilir. Masaj yağını hazırlamak için: zeytinyağıyla birkaç damla greyfurt çekirdeği özü veya limon çekirdeği özü karıştırın.

Israrcı süt kabarcıklarını tedavi etmek için başka bir yöntem de: Günde bir kere, 5 damla greyfurt çekirdeği özü, ¼ bardak sirke ve 2 bardak su ile hazırlanan karışımı, meme ve meme ucuna spreyle sıkmaktır.

E vitamini yağı – ince bir tabaka halinde uygulanır ve emzirmeden önce silinir (çok fazla E vitamini bebek için zehirleyici olabilir) – da yardımcı olabilir.

İyileşme için başka öneriler

·         Bazıları tekrarlamayı önlemek için, baloncuk açıldıktan sonra iki hafta kadar her gün tuzlu suya batırma ve bir bezle nazikçe ovalamayı önerir.  

·         Şunlar olursa doktorunuzu arayın; ateş, iltihaplanma (kızarıklık), şişme, sızıntı, iltihap ve benzeri.

·         Rahatlamak için, emzirme aralarında soğuk kompres yapabilirsiniz veya ağrı kesici (ibuprofen ya da tylenol) kullanabilirsiniz. Göğüs kalkanı kullanarak meme ucunun giysinize temasını kesmek de acıyı azaltabilir ve iyileşmeye yardımcı olabilir.

·         Süt kabarcığı oluşmasının altında yatan nedeni (eğer biliyorsanız) ortadan kaldırmayı unutmayın. Örneğin süt fazlası, pamukçuk, meme üzerinde baskı olması, ve benzeri.